Oświetlenie basenów

Wymagania oraz podstawowe zasady oświetlania basenów

Baseny pływackie możemy podzielić na kryte i odkryte. W obu przypadkach mamy do czynienia z oświetleniem dziennym i sztucznym elektrycznym. Sposoby oświetlania basenów uwarunkowane są często konstrukcją budynków, równowagą pomiędzy oświetleniem dziennym i elektrycznym, względami ekonomicznymi i praktycznymi, takimi jak instalacje oraz łatwość konserwacji. Projektant oświetlenia, współpracując z architektem, powinien znaleźć rozwiązanie, które będzie zgodne z zasadami oświetlania tego typu obiektów.

Oświetlenie basenów ma zapewnić osobom pływającym bezpieczne i przyjemne poruszanie się w wodzie i wokół basenu. Pracownicy obsługi obiektu muszą dobrze widzieć osoby pływające, aby w razie konieczności udzielić im pomocy. Można to osiągnąć przez zmniejszenie odbić światła od powierzchni wody oraz zapewnienie odpowiedniego natężenia oświetlenia. Dla widzów ważna jest możliwość dokładnej obserwacji szybkich ruchów pływaków. Sędziowie muszą natomiast dokładnie widzieć, kiedy zawodnicy dotykają ścian basenu lub czy dobrze wykonują zwroty. Ponadto należy wziąć pod uwagę to, że widzowie obserwują pływaków ze stosunkowo dużej odległości.

W poniższych rozważaniach skupimy się przede wszystkim na oświetleniu basenów krytych. Podstawowym problemem do rozwiązania jest kontrola nad refleksami powstającymi na powierzchni wody. Refleksy powstające na powierzchni wody nie przeszkadzają osobom pływającym w basenie, lecz uciążliwe są dla nurków, a jeszcze bardziej są one męczące dla widzów, dlatego też instalacja oświetleniowa powinna umożliwiać jak najlepszą widoczność bez zakłóceń wzrokowych. Dobra widoczność jest także bardzo ważna dla obsługi basenu, która musi cały czas obserwować osoby poruszające się w wodzie, by w razie potrzeby udzielić im pomocy.

W związku z tym konieczne jest przeanalizowanie i uwzględnienie wpływu odbić światła dziennego i elektrycznego od powierzchni wody oraz umożliwienie dobrej penetracji światła w głąb basenu. Proporcje między światłem odbitym a przepuszczanym przez powierzchnię wody w basenie zależą od kąta światła padającego, jak pokazano na rys. 1.

Oświetlenie basenu
Rys.1. Odbicia na powierzchni wody w funkcji kąta swiatła padającego.

Wnioskiem płynącym z informacji zilustrowanej na rys. 1 jest to, że ilość światła padającego na powierzchnię basenu i przenikającego wodę maleje ze wzrostem kąta padania. Światło przenikające wodę wpływa na oświetlenie dna widzianego z brzegu basenu. Dlatego widoczność dna basenu i, co za tym idzie, osób znajdujących się pod wodą, będzie malała wraz z ilością światła, które odbija się od powierzchni wody (wraz ze wzrostem luminancji powierzchni wody).

Oświetlenie basenu
Fot.1. Kryta Pływalnia Olimpijska na terenie MOSiR „RAWSZCZYZNA” w Ostrowcu Świętokrzyskim

Całkowity strumień przenikający wodę, który ma zasadnicze znaczenie dla oświetlenia niecki basenu, zależy od konstrukcji budynku, rozproszenia światła, rozmieszczenia reflektorów oraz współczynnika odbicia światła od sufitu i ścian. Z dugiej strony średnia luminancja powierzchni wody zależy również od miejsca obserwacji. Z punktu widzenia osoby odpowiedzialnej za bezpieczeństwo, instalacja powinna być tak zaprojektowana, aby osoba ta miała jak najlepszą widoczność.

W celu zapewnienia widoczności głębi wody, średnia luminancja powierzchni wody w basenie nie powinna być większa niż luminancja dna niecki basenu. Ponieważ najwyższy współczynnik odbicia światła i najmniejsze przenikanie występują przy dużych kątach padania światła, możliwości obserwacji głębi wody są potancjalnie gorsze przy bocznym oświetleniu dziennym lub sztucznym. Szczególnie jest to istotne przy wykorzystywaniu oświetlenia naturalnego w postaci okien lub świetlików w dachu pozwalających na przenikanie światła słonecznego, powodującego pojawianie się dużych wartości luminancji.

Istnieje kilka sposobów na polepszenie widoczności głębi wody – dna basenu, niektóre z nich to:

  • stosowanie zasłon, rolet lub szyb przyciemnianych w celu ograniczenia poziomu światła naturalnego,
  • ograniczenie luminancji opraw oświetleniowych dla kątów rozsyłu powyżej określonych wartości, przy których mogą występować odbicia światła,
  • zastosowanie odpowiednich materiałów do konstrukcji dna basenu, dających współczynnik odbicia światła powyżej 70%,
  • stosowanie dodatkowego oświetlenia podwodnego, poprawiającego widoczność głębi wody,
  • ograniczenie luminancji ścian oraz innych elementów powodujących odbicia od powierzchni wody.

Wymagania oświetleniowe (natężenie i równomierność oświetlenia oraz wskaźnik oddawania barw stosowanych źródeł światła) dla basenów określone są w aktualnie obowiązujących normach: PN-12464-1 oraz PN-EN 12193. W tej drugiej można również znaleźć wymagania dla transmisji telewizyjnych.

Opis projektu oświetlenia basenu w Ostrowcu Świętokrzyskim

Jednym z ostatnio oddanych tego typu obiektów jest Kryta Pływalnia Olimpijska na terenie MOSiR „RAWSZCZYZNA” w Ostrowcu Świętokrzyskim. Projekt oświetlenia oraz projekt instalacji elektrycznych wykonał mgr inż. Jan Cenian reprezentujący Autorską Pracownię Architektury CAD Sp. z o.o. z Warszawy.

Oświetlenie basenu olimpijskiego wykorzystuje oprawy projektorowe firmy Philips na lampy metalohalogenkowe o mocy 400 W, typu SNF 210 1xHPI-T 400W (66 szt.) oraz MVF 110 1xHPI-T 400W A-K (120 szt.). Oprawy rozmieszczone są w 4 rzędach równoległych do osi podłużnej basenu. Takie ustawienie opraw ułatwia orientację dla osób pływających w basenie. Część opraw MVF 110 skierowanych jest do góry – wykorzystywane jest światło pośrednie odbite od sufitu. Rozwiązanie to, w połączeniu z jasnym sufitem (posiadającym wysoki współczynnik odbicia), zmniejsza kontrast pomiędzy oprawami a otoczeniem (sufitem) widzianym przez osoby pływające stylem grzbietowym. Jest to bardzo istotny element podnoszący komfort widzenia. Dwa środkowe rzędy opraw usytuowane są nad niecką basenu, pozostałe dwa nad krawędziami niecki. Dzięki temu spora ilość światła kierowana jest pod małym kątem do wody, co poprawia widoczność, zwiększając luminancję dna basenu.

Oprawy podłączone są w różnych sekcjach, umożliwiając uzyskanie odpowiednich poziomów oświetlenia w zależności od potrzeby wykorzystania obiektu:

  • 100 lx dla prac porządkowych,
  • 250 lx dla rekreacji,
  • 400 lx dla treningu,
  • 600 lx dla zawodów krajowych,
  • 1500 lx dla zawodów międzynarodowych.

Literatura:

  • PN-EN 12464-1 Technika świetlna –Oświetlenie miejsc pracy– Część 1: Miejsca pracy wewnątrz pomieszczeń
  • PN-EN 12193 Oświetlenie stosowane w obiektach sportowych
  • CIE Publication No 62 Lighting for swimming pools

Źródło: Philips Lighting Poland

Redakcja Autor

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *