W dniach 8-9 maja 2007 r. na terenie gminy Gierałtowice, gdzie znajdują się ruiny Zamku Chudów odbyły się warsztaty oświetleniowe, których celem było zaprezentowanie projektantom możliwości, jakie daje użycie opraw typu LED w zewnętrznych oświetleniach iluminacyjnych. Uczestnikami warsztatów byli architekci chcący poszerzyć swa wiedzę o doświadczenia płynące z możliwości użycia w praktyce LED – owych opraw oświetleniowych na rzeczywistym obiekcie architektonicznym. Organizatorami warsztatów byli: gmina Gierałtowice – zapewniła miejsce pracy i opiekę nad uczestnikami oraz firma Philips – odpowiedzialna za stronę merytoryczną: część wykładową i praktyczną: dostarczyła sprzęt oświetleniowy.
Miejsce warsztatów wybrane zostało nieprzypadkowo, zamek chudowski to obiekt nie tylko malowniczo położony, ale również posiadający walory przestrzenno – architektoniczne predystynujace go do prób oświetleniowych. Składa się z części wyremontowanej – odtworzona baszta wejściowa, oraz części pozostającej w trakcie renowacji – zabezpieczone ruiny ścian zamkowych. Swą bogatą historią, zaangażowaniem pasjonatów w renowację działa pozytywnie na odwiedzających, skłania do eksploracji i refleksji nad zmianami życia codziennego na przestrzeni wieków.
Wstępem do wspólnego stworzenia przez uczestników warsztatów projektu iluminacji zamku i przeprowadzenia, na jego podstawie, prób oświetleniowych pokazujących i korygujących w praktyce przemyślenia teoretyczne był wykład, który miałam przyjemność poprowadzić. W jego trakcie starałam się omówić problemy i zadania związane z tworzeniem za pomocą światła sztucznego nocnego wizerunku obiektu architektonicznego typu: jednostkowego punktu informacyjnego. Wykład uzupełniony został o prezentację typów i możliwości LED – owych opraw oświetleniowych produkowanych przez firmę Philips.
Uczestnicy mieli możliwość odbycia wizji lokalnej: zwiedzenia zamku wraz z przyległym otoczeniem, wysłuchania opowieści o sposobach użytkowania budowli i kolejach losu obecnej ruiny.
Po wizji przystąpiono do wykonywania projektu. Powstały dwie grupy twórcze, które opracowały szkicowe projekty koncepcyjne iluminacji zamku. Technika przygotowania i prezentacji projektu pozostawała dowolna. Punktem wyjścia były materiały zdjęciowe przygotowane przez organizatorów. Każda z grup zaprezentowała i uzasadniła swoje pomysły na oświetlenie zamku pozostałym uczestnikom warsztatów.
Co niezmiernie cenne twórcy projektów w swych przemyśleniach nie ograniczyli się do przedstawienia jednej i ostatecznej wersji iluminacji. Rozumiejąc potrzeby różnych w chwili obecnej sposobów użytkowania obiektu oświetlanego jako miejsca imprez plenerowych, turniejów rycerskich, wystaw okolicznościowych, koncertów, zlotów miłośników starych samochodów zaproponowali oświetlenia modyfikowane dla każdego z typów przeprowadzanych na zamku imprez. W jednym z tytułów prezentacji pojawił się tytuł: Laserowy Rycerz było to oświetlenie zaprojektowane jako tło dla odbywających się prze zamkiem walk rycerskich.
Zdjęcie 1: rysunek prezentacyjny
Zdjęcie 2: rysunek prezentacyjny
Przedstawiane projekty rozumiały także potrzebę całościowego uwidocznienia bryły obiektu. Proponowały rozwiązania zakładające parowarstwowe jego oświetlenie, co miało pozwolić na pokazanie nie tylko jego architektonicznego obrysu, ale również piękna zachowanego detalu czy istniejącej wyraźnej faktury ścian.
Gdy tylko pozwoliły na to warunki oświetleniowe przystąpiono do prób z użyciem opraw oświetleniowych. Rzeczywiste realia, dostępność miejsc montażu opraw oświetleniowych często prowokowały uczestników do moderowania przyjętych w projekcie rozwiązań. W praktyce niemożliwym okazało się na przykład doraźne zamontowanie opraw oświetleniowych na dachu obiektu.
W ten sposób uczestnicy zostali skłonieni do twórczego rozwijania swych wizji projektowych, prób z innym niż zakładane rozmieszczeniem, kolorem świecenia używanych opraw, rozszerzeniem założeń projektowych o otoczenie obiektu oświetlanego.
Zdjęcie 3: próby oświetleniowe: baszta
Zdjęcie 4: próby oświetleniowe: otwór okienny
Każda z grup projektowych opracowała w trakcie prób po kilka wersji oświetleń. Zabawa w tworzenie świetlnego make – upu rzeczywistego obiektu, który można „dotknąć” światłem, okazała się bardzo inspirująca dla wszystkich uczestników warsztatów.
Zdjęcie 5: świetlna fosa zamkowa
Zdjęcie 6: iluminacja „turniejowa”
Rozwiązania oświetleniowe udokumentowane zostały fotograficznie.
Drugi dzień warsztatów to opracowywanie multimedialnej prezentacji – podsumowania prac projektowych, prób w terenie. Materiału, który został finalnie zaprezentowany i przekazany burmistrzowi goszczącej uczestników warsztatów gminy Gierałtowice.
Wynikiem obserwacji przebiegu i efektu przeprowadzonych prób oświetleniowych jest niepokojące mnie pytanie: czy możliwości, które dają nam ledowe źródła światła nie spowodują zepchnięcia nas architektów w ślepą uliczkę. Niszę projektową, gdzie przestanie liczyć się zapamiętany obraz dzienny obiektu oświetlanego, a intensywny, obcy naturze, kolor zastosowanego w iluminacji światła zdominuje i zamaże subtelności twórczego istniejącego założenia projektowego, detalu obiektu – podmiotu naszych świetlnych działań? To pytanie chciałabym Państwu, odwołując się do wrażliwości każdego człowieka, uczestnika i interpretatora iluminowanych światłem sztucznym scen świetlnych, poddać pod rozwagę.
Autor: dr arch. Grażyna Czora
