Przed przystąpieniem do doboru właściwego rozwiązania oświetleniowego, należy się zastanowić, z jakiego typu sklepem mamy do czynienia. Wystrój wnętrza, jego bogactwo lub prostota, wyznaczają kierunek doboru oświetlenia.
Wchodząc do pomieszczenia ogarniamy je wzrokiem. Wrażenie, jakie na nas wywoła jest sumą jego wystroju i oświetlenia. To, jak ustawione są meble, z czego są wykonane, co wisi na ścianach, jaki jest sufit, jakie rośliny i wiele innych elementów wpływa na wystrój wnętrza. Dopiero jednak oświetlenie może wydobyć to wszystko na „światło dzienne”. Światło dla wnętrza jest tym, co muzyka dla filmu. Jest jednocześnie tłem i akcentem. Przez dobre oświetlenie można wydobyć całe piękno wnętrza lub złym popsuć cały efekt.
Oświetlenie sklepu ma jedno podstawowe zadanie
Oświetlenie sklepu ma jedno podstawowe zadanie – pokazać towar, który jest dostępny w sprzedaży. W sklepie nie oświetlamy wnętrza jako takiego, tylko produkty poukładane na półkach, ladach, stoiskach. Rodzaj zastosowanego oświetlenia i wystrój wnętrza, determinują wrażenie o całości sklepu jakie powstanie u klienta.
Przed przystąpieniem do doboru właściwego rozwiązania oświetleniowego, należy się zastanowić, z jakiego typu sklepem mamy do czynienia. Wystrój wnętrza, jego bogactwo lub prostota, wyznaczają kierunek doboru oświetlenia. Przy prostych wystrojach stosowane jest najprostsze oświetlenie – jednym typem opraw. Może to być zwykła „belka montażowa” czyli oprawa świetlówkowa bez rastrów. Bogate oświetlenie jest skoncentrowane głównie na akcentach świetlnych, wydobywających światłem konkretne produkty.
Etapy poprawy oświetlenia w sklepie
Na przykładzie sklepu, z Centrum Zastosowań Światła w Pile (przy firmie Philips Lighting Poland SA), zaprezentowane zostaną możliwości budowania wnętrza światłem. Przedstawione zostaną sceny oświetleniowe od oświetlenia najprostszego do poprawnego, w tym konkretnym pomieszczeniu. Zmiany, jakie będzie wywoływało światło w poszczególnych scenach, pokażą drogę od oświetlenia wnętrza do oświetlenia produktu.
1. Nierównomierne oświetlenie wnętrza sklepu
Zdjęcie 1. Nierównomierne oświetlenie wnętrza sklepu
Zdjęcie nr.1 przedstawia pierwszą scenę oświetleniową. Zastosowane jest tu najprostsze oświetlenie w nieosłoniętych oprawach. Takie rozmieszczenie, jak na zdjęciu, powoduje jednak nierówny rozkład światła. Zainstalowane świetlówki w barwie 33, dają jednocześnie światło białe o średnim poziomie oddawania kolorów. Przy tej świetlówce gorzej odzwierciedlone są barwy ciepłe. Część produktów, z uwagi na nierównomierne oświetlenie i słabsze oddawanie kolorów trudniej jest zauważalnych, niż w przykładzie drugim. Tego typu oświetlenie należy określić jako niewłaściwe.
2. Równomierne oświetlenie sklepu
Zdjęcie 2. Równomierne oświetlenie wnętrza sklepu
Dopiero od drugiego przykładu można mówić o odpowiednim oświetleniu dla „prostego” sklepu. Tutaj (zdjęcie nr 2) polepszone zostały warunki oświetleniowe przez równomierne rozmieszczenie oświetlenia i zmianę świetlówek. Zainstalowane zostały świetlówki w barwie 840. Świetlówki te dają białe światło o temperaturze barwowej 4000K oraz uzyskuje się przy nich wysoki poziom odzwierciedlenia kolorów. Znajdujące się w sklepie produkty wyglądają przy nich bardziej naturalnie.
3. Wnętrze oświetlone światłem w ciepłej barwie
Zdjęcie 3. Wnętrze oświetlone świetlówkami w ciepłej barwie
W omawianym przykładzie mamy do czynienia z małym sklepem, z produktami spożywczymi, których opakowania są zazwyczaj w kolorach ciepłych. Dlatego kolejnym krokiem w polepszaniu oświetlenia jest zainstalowanie świetlówek w barwie 830. Świetlówki te świecą światłem ciepłym o temperaturze barwowej 3000K. Uzyskane jest przez to jeszcze lepsze podkreślenie barw ciepłych. Pokazuje to zdjęcie nr 3.
Dodatkowo w oprawach zostały zainstalowane rastry przysłaniające świetlówki i wpływające na polepszenie rozsyłu światła oprawy. Przysłonięcie świetlówek jest o tyle istotne, że wpływa na zmniejszenie olśnienia bezpośredniego i przez to na polepszenie warunków widzenia. Mechanizm działania jest prosty. Jeśli w polu widzenia znajduje się jakiś jaskrawy przedmiot lub źródło światła nasze źrenice automatycznie reagują na to zwężeniem się i ograniczeniem ilości światła wpadającego do oka. Jest to potrzebne, by receptory znajdujące się na dnie oka mogły poprawnie pracować. Przez zwężenie źrenicy informacja o otoczeniu poza jaskrawym punktem, dociera do oka z mniejszą siłą. Ulegają wówczas utracie szczegóły z otoczenia. Przysłonięcie jaskrawych elementów, w tym przypadku świetlówek, skutkuje rozszerzeniem źrenic i poprawieniem precyzji widzenia.
Z życia kierowców, takim przykrym doznaniem jest jazda samochodem w nocy po nieoświetlonej drodze przy dużym ruchu pojazdów. Samochody jadące z naprzeciwka, z włączonymi światłami wpływają na chwilowe pogorszenie widzenia przestrzeni przed maską auta. Tak samo światła odbite w lusterkach przeszkadzają w jeździe. O ile przyjemniej jedzie się pustą drogą, gdy przy długich światłach widzimy dużą przestrzeń przed sobą.
4. Dodatkowe oświetlenie regałów
Zdjęcie 4. Dodatkowe oświetlenie regałów
W kolejnej scenie (zdjęcie nr 4) wprowadzona została dodatkowa linia świetlna oświetlająca regały. Specjalne oprawy o rozsyle asymetrycznym ukierunkowują strumień ze świetlówek tak, by padał tylko na regały. Od tego momentu można mówić o ukierunkowaniu światła na produkt. Czyli to, co powinno mieć miejsce w bardzo dobrze oświetlonym sklepie.
5. Dodatkowe oświetlenie akcentowe
Zdjęcie 5. Dodatkowe oświetlenie akcentowe
Dalej można wprowadzić do naszego sklepu pojedyncze oprawy, akcentujące poszczególne produkty (zdjęcie nr 5). To, co w sklepie właściciel chce specjalnie podkreślić i uwypuklić wymaga osobnego, skoncentrowanego oświetlenia. Obok silnie zaakcentowanego światłem produktu nie można przejść, nie zwracając na niego uwagi. To byłoby sprzeczne z naturą, bo przecież dla człowieka naturalnym odruchem jest zwrócenie się w stronę światła.
6. Oświetlenie sklepu ukierunkowane na produkt
Zdjęcie 6. Oświetlenie ukierunkowane na produkt
W ostatniej scenie (zdjęcie nr 6) modyfikacja polega na zmniejszeniu oświetlenia ogólnego i wprowadzeniu większej ilości oświetlenia akcentowego. Tym sposobem powstało oświetlenie skoncentrowane nie na wnętrzu, tylko na produkcie. W takim sklepie będzie dużo prościej zrobić zakupy i wydać więcej pieniędzy, bo będziemy mogli łatwiej dojrzeć większą ilość produktów.
Po przedstawionym przykładzie, porównując zdjęcia 1 i 6, można bez obaw powiedzieć, że światłem budujemy wnętrze.
Wybierając oświetlenie do sklepu mamy obecnie bogaty wybór opraw i źródeł światła. Przy oświetlaniu sklepów, w zależności od jego standardu i rodzaju sufitu, można zastosować różne oprawy nasufitowe lub do sufitów podwieszanych. Przy dużych powierzchniach sklepowych zamiast indywidualnie instalowanych opraw lepiej jest zastosować linie świetlne, które dają możliwość łączenia opraw między sobą nie tylko mechanicznie, ale również elektrycznie. Zasilanie wystarczy doprowadzić wówczas na początek linii. A cała linia jest mocowana do sufitu, konstrukcji nośnej lub zwieszana w mniejszej ilości miejscach, niż w przypadku instalowania pojedynczych opraw. Oszczędza się na czasie montażu i kosztach instalacji elektrycznej. Do akcentów świetlnych można wykorzystać oprawy halogenowe lub na źródła wyładowcze (te ostatnie mniej nagrzewają oświetlany produkt, ale są droższe). W sklepie można jeszcze stosować oprawy zwieszane nad stoiskami np.: z owocami, pieczywem, mrożonkami, tam gdzie potrzebne jest dodatkowe, miejscowe oświetlenie powierzchni poziomych.
Odpowiednie skomponowanie wystroju wnętrza i jego właściwe oświetlenie może dopiero stworzyć klimat przyjemności w dokonywaniu zakupów. Może nadać indywidualny charakter wnętrzu, np. tak by dana sieć sklepów była jednoznacznie identyfikowana. Dobre oświetlenie ułatwia dokonanie wyboru przez klienta. Światło pozwala ukazać sklep w lepszym świetle.
opracował: Przemysław Oziemblewski
Artykuł ukazał się drukiem w magazynie „Z półki wzięte” nr 11/2006 (s.6) oraz w magazynie „Widzieć więcej” nr 1/2005 (s.6).
